Atheense democratie
Hellenisme
Zijderoute
Poeriem
Joods feest dat de redding van de Joden in Perzië viert door Koningin Esther, in de tijd van koning Xerxes (Ahasveros). Onderkoning Haman wilde alle Joden in het rijk vermoorden, maar Koningin Esther dwarsboomde zijn plan.
meer informatie
Romeinse Rijk
Apion
De Griekse taalkundige en filosoof Apion stond bekend om zijn diepe afkeer van Joden. Hij verzon verhalen om hen in een kwaad daglicht te stellen. Bijvoorbeeld dat de Joden een gouden ezelskop zouden aanbidden en dat ze jaarlijks een Griekse toerist offerden. Dit droeg bij aan de eerste pogrom, anti-Joodse rellen, in Alexandrië in 38 n.C..
meer informatie
Romeinse Rijk
(Romeinse Limes)
Joodse Diaspora
De Joden verloren na de Bar-Kochba-opstand hun politieke zelfstandigheid in de Romeinse provincie Judea. Daarna waren Joden altijd een minderheid, in Israel en daarbuiten. Deze verspreiding duurde tot 1948.
meer informatie
Romeinse Rijk
(Romeinse Limes)
Vervangingsmythe
Volgens de ‘vervangingsmythe’ hadden de christenen de Joden als uitverkoren volk vervangen als straf voor hun zonden, omdat zij Jezus niet erkenden als de Messias (verlosser). Dit idee, dat de Joden zelf schuld hebben aan al het slechte dat hun overkomt, leeft nog steeds.
meer informatie
Romeinse Rijk
(Romeinse Limes)
Joden Jezusmoordenaars
Joden werden lange tijd ‘Godsmoordenaars’ genoemd door christenen, die hen verantwoordelijk stelden voor de kruisiging van Jezus in het jaar 33. Ook dit is een mythe: in werkelijkheid werd Jezus door de Romeinen gekruisigd.
meer informatie
Heilige Roomse Rijk (Karel de Grote)
Oosters schisma (1054)
Willem de Veroveraar (1066)
(Willibrord)
Khaybar
In 627 belegerden verschillende Joodse stammen de profeet Mohammed en zijn volgelingen in de stad Medina, waaruit Mohammed hen had verbannen. Na een verloren slag liet Mohammed voor straf alle mannen van de Joodse Banu Qurayza-stam in de nabijgelegen oase Khaybar onthoofden. De vrouwen en kinderen werden tot slaaf gemaakt.
meer informatie
Kruistochten
De eerste Kruistocht werd door paus Urbanus II afgekondigd in het jaar 1096. Hij wilde het ‘Heilige land’ en dan vooral Jeruzalem bevrijden van moslims. Kruisvaarders vermoordden onderweg Joodse gemeenschappen in Europa.
meer informatie
Investituurstrijd
Hanze
Joden en geld
Door de kruistochten maakte Europa kennis met specerijen en andere goederen uit verre landen. Er volgde een ‘commerciële revolutie’ waarin handel en geld belangrijker werden. In 1139 startte de kerk een campagne tegen geld uitlenen met rente: dat was zondig. Alleen Joden mochten het doen. Oude vooroordelen over Joden en geld werden enorm versterkt.
meer informatie
Bloedsprookje
In 1144 ontstond het antisemitische ‘bloedsprookje’. Joden zouden het bloed van christelijke kinderen gebruiken om matzes te bereiden voor het Joodse Pesach-feest, dat vaak rond Pasen valt. Joden werden gezien als kindermoordenaars en werden beschuldigd als christelijke kinderen verdwenen.
meer informatie
Verbanningen
In de middeleeuwen werden onder druk van de kerk vaak Joden verbannen uit Europese steden, streken of landen. Omdat zij een bron van (belasting)inkomsten waren van vorsten, werden zij soms later teruggehaald. Maar na de verbanningen uit
Frankrijk en uit
Engeland bijvoorbeeld duurde het eeuwen voordat daar weer Joden mochten wonen.
Marco Polo
Dzjengis Khan
Magna Charta (1215)
(Floris V)
Kenmerkende kleding
Op het Vierde Lateraans Concilie (1215) werd besloten om Joden te verplichten kenmerkende kleding of tekens te dragen, zoals de jodenhoed en de gele cirkel. Zij waren hierdoor duidelijk herkenbaar als buitenstaander.
meer informatie
Renaissance
Honderdjarige Oorlog (1338-1453)
Pest
Tussen 1348 en 1350 trof een grote pestepidemie Europa, waarbij tientallen miljoenen mensen stierven. Joden kregen hiervan de schuld: zij zouden het water hebben vergiftigd om de christenen te vermoorden. Tienduizenden Joden werden vermoord, complete gemeenschappen werden uitgeroeid.
meer informatie
Renaissance
Ontdekkingsreizen (VOC)
(Erasmus)
Inquisitie
Aan het einde van de 15e eeuw werden Joden in Spanje en later Portugal gedwongen zich te bekeren tot het christendom. Degenen die weigerden, werden verbannen (1492). De rechtbanken die de overheid in het leven riep om te controleren of de bekeerlingen de katholieke leer wel naleefden heetten de Spaanse Inquisitie.
meer informatie
Renaissance (Karel V)
De Reformatie (1517) (Beeldenstorm)
Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) (Willem van Oranje)
Getto's
Al sinds het 3e Lateraans Concilie in 1179 moesten Joden in een aparte buurt of straat wonen, soms werden zij verbannen. In 1516 dwong Venetië alle Joden in een apart ommuurd gebied te wonen, dat getto heette. 's Nachts mocht niemand eruit en werd het afgesloten. In de eeuwen daarna ontstonden ook getto’s in andere Europese landen.
meer informatie
(Spinoza)
Januskop van de Verlichting
De invloedrijke filosoof Voltaire (1694-1778) was de belichaming van de Verlichting. Hij stond echter ook bekend om zijn antisemitische denkbeelden. Hieruit blijkt dat antisemitisme in deze periode nog steeds aanwezig was.
meer informatie
Franse revolutie (1789)
Moord Oppenheimer
In 1738 werd Joseph Süss Oppenheimer opgehangen, de Joodse bankier en raadgever van hertog Karel Alexander van Württemberg. Door zijn impopulaire belastingmaatregelen werd hij na de dood van de hertog beschuldigd van fraude, corruptie, verraad en onzedige betrekkingen met hofdames.
meer informatie
Emancipatie Joden NL (1796)
(Willem I)
(Grondwet 1848)
Het Joodse Vestigingsgebied
Tsarina Catharina de Grote van Rusland creëerde een afgescheiden Joods Vestigingsgebied (de
Pale of Settlement). Joden waren verplicht daarbinnen te blijven. Dit bleef tot 1917 het enige gebied in Rusland waar Joden mochten wonen.
meer informatie
Franse Revolutie
(Napoleon Bonaparte)
Biologisch/Raciaal
Vanaf ca. 1850 veranderde het religieus en economisch antisemitisme in biologisch of raciaal antisemitisme. Joden werden gezien als genetisch minderwaardig en slecht. Die slechtheid zou in hun genen vastliggen, en daardoor onveranderlijk zijn.
meer informatie
Industriële Revolutie
(De eerste spoorlijn)
Kolonialisme
(Max Havelaar)
Dreyfus
De ‘Dreyfus-affaire’ duurde van 1894 tot 1899. De Frans-Joodse officier Alfred Dreyfus werd beschuldigd van spionage voor Duitsland en in 1894 veroordeeld op basis van valse getuigenissen. In de kranten verscheen tijdens zijn proces veel antisemitische propaganda, vooral over Dreyfus’ ‘gebrek aan loyaliteit’. Antisemitisme bleek wijd verspreid in de Franse samenleving.
meer informatie
Wereldcomplot/Protocollen
‘
De Protocollen van de Wijzen van Zion’ is een vervalsing uit ca. 1899. De Protocollen zouden zijn geschreven door Joden die de christelijke maatschappij wilden vernietigen en de wereld wilden overheersen. De vervalsing wordt nog steeds aangevoerd als ‘bewijs’ van complottheorieën over Joden die de financiële wereld en de media beheersen.
meer informatie
Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
Nationalisme en socialisme
Joden en communisme
Na de Eerste Wereldoorlog in 1918 gaf de Duitse legerleiding de Joden en de socialisten de schuld van het verlies. Zij zouden met de Novemberrevolutie een regering hebben aangesteld die de strijd opgaf. Dit wordt de ‘Dolkstootlegende’ genoemd. De mensen die dit geloofden, zagen Joden en communisten als één pot nat.
meer informatie
Kolonialisme
(crisisjaren)
Arabisch antisemitisme
In de 20
e eeuw werden oude, vaak christelijke antisemitische mythes uit Europa in de Arabische wereld overgenomen en vermengd met bestaande vooroordelen, vooral in anti-Zionistische (later anti-Israel) propaganda.
meer informatie
WO II
(Anne Frank)
Holocaust
Holocaust is de term voor de massamoord op miljoenen Joden in Europa door de Duitse nationaalsocialisten tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939 - 1945). Een andere term is ‘Sjoa’, Hebreeuws voor ‘vernietiging’.
meer informatie
Duitse deling (1949)
Naoorlogs antisemitisme en bureaucratie
Het eind van de Tweede Wereldoorlog bracht geen eind aan het antisemitisme in Europa, ook niet in Nederland. Al tijdens de bezetting en vlak daarna waren oude vooroordelen te horen over Joden en geld, macht, etc. In het Poolse Kielce vond in 1946 de laatste pogrom in Europa plaats. 41 Joden werden vermoord.
meer informatie
Koude Oorlog
Dekolonisatie
(Indonesië)
Communistisch antisemitisme
Na de Tweede Wereldoorlog nam het antisemitisme steeds grotere vormen aan in de politiek van de Sovjet-Unie en de communistische landen in Oost-Europa. Vooral de invloedrijke dictator Jozef Stalin, die aan het eind van zijn leven leed aan achtervolgingswaanzin, wakkerde dit aan. Bekende voorbeelden zijn de
Slanskyprocessen in 1952 en het
Dokterscomplot in 1952-‘53.
Koude Oorlog
Holocaustontkenning
Holocaustontkenning is de ontkenning, bagatellisering, goedpraten van de massamoord op Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Holocaustontkenning is een verwerping van algemeen geaccepteerde en goed gedocumenteerde historische feiten over de daden van het nazi-regime, meestal met de bedoeling om de Joden in diskrediet te brengen.
meer informatie
Val Sovjet-Unie (1991)
Terreur en aanslagen op Joden
In Israel en ver daarbuiten vinden aanslagen plaats tegen Joden. Vanaf de jaren 1970 begon dit met (vaak pro-Palestijnse)
terroristische organisaties als PLO, Hezbollah, Al-Qaeda en Abu Nidal. Sinds de jaren 1990 richten
ook individuen schietpartijen en aanslagen aan, zonder onderscheid tussen Israelische burgers en Joden.
Aanslag WTC11 september 2001(Srebrenica)
Antisemitische 'Israelkritiek'
Soms worden Joden gediscrimineerd of de Holocaust gebagatelliseerd door iemand die zegt dat hij alleen kritiek uit op de staat Israel. Het gaat hier niet om kritiek op Israel of tegen de Israelische regering, hoe rabiaat ook.
meer informatie
Online antisemitisme
Met de opkomst van het internet, met name anonieme discussiefora, is er een nieuw medium ontstaan waarmee antisemitisme zich in rap tempo kan verspreiden.
meer informatie
Antisemitisme na 7 oktober 2023
In 2023 registreerde CIDI een alarmerend aantal van 379 antisemitische incidenten, bijna 2,5 keer zoveel als de 155 incidenten in 2022. Vooral in oktober was de stijging significant, met maar liefst 818% meer incidenten dan het maandgemiddelde voor oktober in de afgelopen drie jaar.
meer informatie
